Ga nooit recht op je doel af

Net als merken en bedrijven zijn schrijvers en journalisten altijd op zoek naar een goed verhaal. Als journalist krijg ik ze vaak kant-en-klaar aangeleverd, maar als schrijver ben ik nieuwsgieriger naar wat ik niet meteen zie. Om die reden probeer ik zoveel mogelijk rond te dwalen om te ontdekken waar ik eigenlijk moet zijn. Graag neem ik jullie mee tijdens één van deze ‘ontdekkingsdagen’ om te laten zien hoe verhalen voor een professionele journalist en schrijver ontstaan. Hopelijk een nuttige les voor bedrijven en merken die zoeken naar de juiste inhoud en insteek voor hun verhaal. Want verhalen, die vind je volgens mij overal zolang je maar goed durft te kijken.

Iamsterdam

Ik was op weg naar Haarlem, naar het Dolhuys om precies te zijn, om de foto’s te bekijken die Christopher Payne maakte van verlaten psychiatrische instellingen. Terwijl ik voor een stoplicht stond te wachten denderde een grote vrachtwagen het kruispunt over. Op de lange oplegger stonden vier blokken die samen een woord vormden. ‘Mama’ las ik, maar meteen daarop realiseerde ik me dat dat er niet stond; ik las in spiegelbeeld. Toen ik beter keek zag ik dat het een paar letters waren uit die bekende rood/witte ‘Iamsterdam-sculptuur die doorgaans op het Museumplein staat en soms op een andere plaats in de stad. Een rood en een wit blok allebei met de letters  ‘am’ stonden naast elkaar vastgesnoerd op die oplegger, die daardoor een praalwagen werd met een raadselachtige boodschap. Of ik nou ‘mama’ las of ‘amam’ ; ik wist niet wat het moest betekenen.

Op de Dam

Onmiddellijk buitelden allerlei vragen door mijn hoofd. Waarom staan die letters daar? Waarom worden deze apart vervoerd? Zitten ze dan niet aan elkaar vast? Hoeveel van deze sculpturen bestaan er eigenlijk? Is er maar eentje, die steeds door de stad heen en weer gesleept wordt? Van het Museumplein naar de Hermitage, dan naar EYE en straks op 30 april misschien wel midden op de Dam? Of zijn het er heel veel en weet ik dat alleen niet? 

Google en Flickr

De journalist in mij wilde antwoorden en dus ging ik op zoek. In de trein ontdekte ik via Google dat die tweekleurige sculptuur uit vijf ongelijke delen bestaat. De grote rode ‘I’ staat alleen. De eerste ‘am’ bestaat uit twee rode letters, die had ik gezien, en dan komen nog drie losse witte blokken:  ‘ste’ dan ‘rd’ en dan weer ‘am’: I- am-ste-rd-am. Er zijn dus twee blokken met ‘am’; een rode en een witte. Leuk, dacht ik, kun je een beetje afwisselen, maar dat gebeurt dus nooit. Kijk maar naar al die foto’s die toeristen op Google en Flickr posten. In al hun variatie lijken ze ontzettend op elkaar. En wat nog opvallender is; op het hele internet is geen foto te vinden waarop de letters los van elkaar te zien zijn. Interessant. De persvoorlichter die ik belde kon mij helaas geen antwoord geven. Of hij mij daarover mocht terugbellen?

Bowlingschoenen

Eenmaal in Haarlem liep ik aandachtig langs die verlaten gebouwen van Christopher Payne. Imposante beelden waren het, die eruitzagen als abstracte schilderijen. Pas toen ik zag dat bij nader inzien de meeste gebouwen helemaal niet leeg bleken te zijn werd ik enthousiast. Overal waren nog sporen te zien van de mensen die er ooit hebben gewoond, en elk vormde een verhaal op zich. Of het mogelijke begin van een verhaal. Zo zag ik een kast vol versleten bowlingschoenen. Een paar staken nog half uit hun vakje, alsof er geen tijd meer was om ze netjes terug te zetten. Er was een stoffige zolderkast vol ongebruikte koffers en de vloer van de directiekamer lag bezaaid met kartonnen dossierdozen. De verbeelding nam het over. Ik hoorde hoe de directeur in razernij zijn archiefkast omgooide. Ik zag hoe de spelers hun bowlingballen op de houten baan dood lieten vallen en haastig hun schoenen uittrokken. Ik zag de jonge vrouw die met de koffer haar laatste stukje persoonlijkheid op zolder zette en nooit meer terugkeek.

Feit of fictie

De persvoorlichter belde mij later die middag terug. Officieel was er niets bekend over het onderhoud van de letters. Of ik haast had? Dan zou hij vanavond nog proberen iemand anders te bellen. Maar ik hoefde niet meer weten hoe het in werkelijkheid zat. Ik had mijn verhaal namelijk al gevonden. Het was een verhaal waar ik niet naar gezocht had, maar de losse letters en daarna de foto’s hadden me op verkeerde been gezet. Op het moment dat ik begon te wankelen, vragen stelde, me dingen afvroeg, werden ze even betekenisloos. Alle mogelijkheden zweefden als astronauten gewichtloos om mij heen, wachtend tot ik ze vast zou grijpen en er opnieuw een verhaal van zou maken. Een ander verhaal.

‘A crack’

Wat mij deze dag leerde, en hopelijk jou ook, is dat je moet durven verdwalen om te ontdekken waar je eigenlijk bent. In ieder verhaal zitten onlogische wendingen en details die niet kloppen. Poets die niet weg. Vaak verraadt hun aanwezigheid dat er nog zaken ongezegd zijn gebleven, dat er manieren zijn om je bedoelingen beter te verwoorden. Houd niet vast aan dichtgetimmerde strategieën, vastomlijnde targets en waterdichte theorieën, want zoals Leonard Cohen zingt: ‘There’s a crack in everything. That’s how the light gets in.’ En dat streepje licht is vaak precies de kern van jouw verhaal.