We staan er niet vaak bij stil, maar als je terugkijkt naar hoe we honderden jaren geleden leefden, is er enorm veel veranderd. Niet alleen in de wereld zelf, maar hiermee ook in ons dagelijks leven. Dagelijks doen we allerlei kleine dingetjes waar tientallen jaren aan denkwerk en uitvindingen aan vooraf zijn gegaan. En toch lijkt het voor ons de normaalste zaak van de wereld. Toch weten we, voor mensen die zo afhankelijk zijn wat fabriekswerk en alle spullen die daar geproduceerd worden, heel weinig over de processen die hieraan vooraf gaan. Vandaag zetten we een van die processen, kunststof spuitgieten, in de spotlight. Het klinkt zo waarschijnlijk als iets waar jij niet veel te maken krijgt in je leven. Maar waarschijnlijk heb je tientallen spullen in je huid liggen die op die manier zijn gemaakt!
Mal en matrijs
Waarschijnlijk ken je het wel van vroeger, als je iets van gips of klei ging maken. Je had dan een bepaalde vorm die hol was. Dit noemen we de contravorm, het negatief van het product wat je nodig hebt. Hier deed je de klei dan in, of gips. Wanneer die was opgedroogd haalde je de flexibele mal eraf, en dan had je een beeldje. Omdat veel mensen dit van kinds af aan hebben ontdekt, is het iets waar je heel soms in je leven nog aan terug denkt, als je een uitdagens project hebt en even creatief moet zijn komen zulke dingen vaak ineens weer terug. Maar we staan er niet bij stil dat dit is hoe een hele hoop spullen gemaakt worden.
In de industrie noem je het geen mal, maar een matrijs. Hiermee kun je enorm veel producten maken, die er allemaal identiek uit komen te zien. En dat is natuurlijk nodig als het om massaproductie gaat.
Spuitgieten
Het vullen van zo'n matrijs moet natuurlijk wel snel en efficient gebeuren, als je duizenden van eenzelfde vormpje wil maken. Hier komt dan spuitgieten bij kijken. Bij kunststof spuitgieten wordt granulaat, dat is kunststof in korrelvorm, verhit in een extruder en onder hoge druk in de matrijs geinjecteerd. Door die hoge druk neemt de kunststof makkelijk en snel de vorm aan van de matrijs. Na een periode waarin dit af kan koelen (dit wordt vooraf in de machine ingesteld) gaat de matrijs vanzelf open en kan het product met de hand of geautomatiseerd uit de matrijs worden genomen.
Waar wordt dit voor gebruikt?
Omdat dit zo'n algemeen en abstract proces is, kun je je waarschijnlijk weinig voorstellen bij waar zoiets dan voor gebruikt wordt. Deze lijst is dan ook eindeloos. Ieder klein pastic stukje wat wordt gebruikt om iets anders te verpakken wordt waarschijnlijk op deze manier gemaakt. Het dingetje wat je oplader bij elkaar houdt, bijvoorbeeld. Maar ook grotere dingen, want er is tegenwoordig een hele hoop van plastic gemaakt. Bakjes, mandjes, wieltjes, noem maar op: je hebt ongewtijfeld al heel vaak met kunststof spuitgieten te maken gehad.